AchterwielBestuurde Driewielers (ABD's)

Hieronder geef ik een overzicht van enkele AchterwielBestuurde Driewielers (ABD's).
Mocht je aanvullingen of correcties hierop hebben: Mail het me gerust!

Terwijl achterwielbesturing bij tweewielers niet echt succesvol is gebleken, is dat bij de driewielers beter gesteld. Er zijn verschillende hobbyisten die er eentje hebben gebouwd, en er zijn zelfs een aantal ABD's in serie geproduceerd.

Aan het eind van de 19^e eeuw werd volop met allerlei fiets-ontwerpen ge-experimenteerd. Een achterwielbestuurde driewieltandem die gebouwd werd in 1890-1900 was de Pollard.
Foto beschikbaar gesteld door British Cycling Museum, Camelford, Cornwall, UK

De bekendste ABD's, die redelijk succesvol zijn geweest als serie-produkt, zijn de Jouta-driewielers.

Sturen gebeurt met het speciale kantelknik-systeem. Dit houdt in dat de fiets bij een stuurbeweging automatisch gekanteld wordt.
Nadeel is wel dat bij een bepaalde stuuruitslag een vaste kantelhoek ontstaat, terwijl deze eigenlijk afhankelijk van de snelheid zou moeten zijn (sterker kantelen bij hogere snelheden).
Op zich was er goed mee te rijden, maar toch kan hij bij hogere snelheden ineens onstabiel worden, één van de redenen waardoor de fabrikage uiteindelijk gestopt werd.

De fiets hierboven is de Jouta SuperTrike, die gemaakt werd uit kunststof, met een spuitgiettechniek.
De trike hiernaast is een latere versie, de Jouta VX, van stalen buis en met achtervering.

Meer informatie over deze fietsen kun je vinden op de site van Axel Belinfante.

Exact hetzelfde stuurprincipe zie je terug in de Raven van het Amerikaanse merk 'Just Two Bikes'. Alleen is hier de vormgeving in mijn ogen een stuk minder, en is de prijs volgens de eigen site veel hoger dan de Jouta ooit geweest is.

In Duitsland wordt een achterwielbestuurde trike gemaakt waarbij kanteling en stuurhoek losgekoppeld zijn: de 'Culty'. Hiermee kan dus - i.t.t. de Jouta's - bij elke snelheid een bocht met de correcte kantelhoek genomen worden.
Desondanks valt hij niet om bij stilstand, omdat de parkeerrem meteen het kantelmechanisme blokkeert.
De zithoek is tamelijk rechtop (voor voldoende druk op het aangedreven voorwiel) en er zijn voorzieningen voor het meenemen van veel bagage.
Bij snelheden > 30 km/h schijnt hij niet echt stabiel te zijn.

Een andere Duitse productie-ABT is de Soon WT3, gemaakt door de firma Schumacher. Deze robuuste trike heeft uiteraard het bekende gedrag van een achterwielbestuurde fiets, zoals sterk overstuurd karakter en niet los kunnen komen van trottoir e.d.
Mits de snelheid niet te hoog wordt, is er best mee te rijden.

Weer een andere trike met achterwielbesturing is de Thebis.
Bill Robinson, die er eentje had, schreef me: De Thebis was een zeer ingewikkeld gebouwde trike met een magnesium frame met achterwielaandrijving en achterwielbesturing. Hij werd gemaakt in Vancouver, USA*, en er zijn er in de jaren '80 waarschijnlijk een paar honderd van gemaakt. Hij was vrij kwetsbaar en extreem lastig te repareren doordat alle delen speciaal voor deze fiets gefabriceerd waren. Mijn trike ging zo vaak kapot totdat hij echt niet meer te repareren was. Het blijft een van de lichtste trikes die er ooit is gemaakt, maar ook waarschijnlijk een van de gevaarlijkste! Op tempo is hij lastig in de hand te houden, zoals de meeste achterwielbestuurde trikes, en het zwaartepunt ligt te hoog. Je kunt er ook geen motor op zetten.
*Erratum van Bob Stuart: Hij is gemaakt in Sidney, British Columbia, Canada, gelegen tussen het bekende Vancouver, Canada, en Victoria, op Vancouver island.

Site van Bill Robinson
Site met meer Thebis foto's
E-mail over reparatie van de Thebis door Paul Jarvis (Canada)

Er bestaat ook nog een (Amerikaanse) driewieler die precies andersom is gebouwd: De sidewinder. Deze fiets heeft twee aangedreven wielen voor en één sturend wiel achter.

De fiets kan op twee manieren bestuurd worden: normaal is met een direkte bediening op het achterwiel, maar er is ook een mogelijkheid om deze met een pin los te trekken en dan te sturen door één van beide remmen (op linker resp. rechter voorwiel) in te knijpen. Die laatste optie is meer voor de fun, denk ik; Niet voor op de openbare weg.

Er bestaat zelfs een achterwielbestuurde kinderfiets, de Tiago. Hij is ontworpen en wordt geleverd door Bram Smit. Meer informatie op de site van de ontwerper / bouwer.

Een laatste toegift op het gebied van achterbesturing is een voertuig dat helemaal geen achterwielen heeft: Een schiets met achterschaatsbesturing. Gebouwd door Mark Stonich voor een ijsrace in Minnesota.

Ik kreeg een mail van de heer Richard Olson, die in 1942 (!) de hiernaast afgebeelde ABD van zijn vader kado heeft gekregen.
Hij leek op het eerste gezicht op een gewone trike. Maar hij had een stang die van het stuur, onder langs het zadel naar een stuurmechanisme tussen de achterwielen leidde. Je stuurde door de handvatten te draaien - linker handvat omlaag om naar links te sturen etc.
Het was een productiemodel dat hij in een doos ontving en dat hij samen met zijn vader in elkaar heeft gezet.
Hier rijdt hij erop samen met zijn zusje.

Richard is erg benieuwd of er mensen zijn die meer over deze trike weten te vertellen. Naam, producent, plaats etc.
Als u er meer van weet: Mail het svp (in het engels) naar Richard Olson.